گیاه نخل ماداگاسکار

گیاه نخل ماداگاسکار با نام علمی  Pachypodium lamereiدارای ساقه گوشتی به رنگ خاکستری و نقره‌ای است که سرتاسرِ بدنه ساقه را تیغ‌هایی پوشانده است. این تیغ‌ها علاوه بر حفاظت از گیاه در برابر عوامل خارجی، به حفظ و انتقال رطوبت به ریشه کمک می‌کنند. ساقه قطور گیاه آب را در خود ذخیره می‌کند و در زمان کم آبی به نفع گیاه استفاده می‌کند. برگ‌های گیاه باریک و چرمی است که فقط در قسمت انتهایی گیاه وجود دارد. ریشه‌های گیاه به دلیل شرایط اقلیمی کم بارش، معمولا عمودی رشد می‌کند تا رطوبت و آب را از سطح‌های زیرین زمین به گیاه برساند. نخل ماداگاسکار در فصول گرم سال گل‌های معطر و سفید رنگ می‌دهد که پس از آن به میوه‌هایی جهت تکثیر و ازدیاد گیاه تبدیل می‌شوند. این گیاه در فضای آپارتمان به ندرت گل می‌دهد. نخل ماداگاسکار جز معدود گیاهانی است که علاوه بر برگ‌های گیاه، از طریق ساقه نیز عمل فتوسنتز را انجام می‌دهد. گیاه نخل ماداگاسکار از جمله گیاهان مقاوم است که نگهداری از آن بسیار آسان می‌باشد. با شناخت این گیاه زیبا می‌توان در نگهداری و پرورش آن موفق بود. این گیاه در صورت مهیا بودن شرایط مساعد زیستی، سالانه تا ۳۰ سانتی‌متر رشد می‌کند. در زیست بوم این گیاه، نخل ماداگاسکار‌هایی وجود دارند که به اندازه یک درخت انجیر پنج ساله رشد کرده‌اند.

شرایط نگهداری از گیاه نخل ماداگاسکار

نور

نخل ماداگاسکار به نور زیاد و محیط روشن احتیاج است. این گیاه به خوبی می‌تواند نور مستقیم را تحمل کند به همین دلیل برای محیط‌هایی مانند تراس مناسب است. البته نور زیاد و غیر مستقیم هم برای این گیاه کفایت می‌کند. به خاطر داشته باشید که این نخل را برای محیط‌های کم‌نور و سایه‌دار خریداری نکنید. چون در صورت نور کم رشد گیاه کم می‌شود و یا برگ‌ها زرد شده و می‌ریزند.

آبیاری

با توجه به ساختار شاخه یا تنه گوشتی گیاه نخل ماداگاسکار و ذخیره آب در بافت‌های آن، نیاز به آبیاری آن بسیار محدود است. آبیاری زیاد و خاک همیشه خیس، موجب پوسیدگی ریشه، ساقه و ریزش برگ‌های آن می‌شود. هیچ وقت گفتن یک زمان مشخص برای آبیاری صحیح نیست. چرا که خشکی خاک به دما، نور و رطوبت محیط بستگی دارد. در صورت وجود شرایط مساعد زیستی گیاه، هر ۷ روز خاک گلدان باید خشک شود. اما اجازه دهید خاک سطحی گلدان کاملا خشک شود و سپس اقدام به آبیاری کنید. آب مناسب برای آبیاری گیاه باید عاری از مواد اضافی و مضر باشد. توصیه می‌شود از آب جوشیده سرد شده برای آبیاری استفاده کنید. در صورت آبیاری بیش از حد این گیاه ، امکان شکسته شدن تنه گیاه وجود خواهد داشت . در این شرایط امکان احیا گیاه وجود نداشته و نخل ماداگاسکار از بین خواهد رفت.

دما و رطوبت

دمای بین ۱۰ تا ۵۰ درجه میزان دمایی است که این گیاه در آن می‌تواند به حیات خود ادامه دهد. در دمای زیر ۱۰ درجه گیاه برگ‌ها سیاه می‌شوند و می‌ریزند. همچنین در این دما ساقه دچار پوسیدگی می‌شود.

این گیاه نسبت به میزان رطوبت محیط حساس نیست. اما غبارپاشی روزانه در طول فصول رشد گیاه به رشد سریع‌تر، دفع آفات و پاکیزگی برگ‌ها برای فتوسنتز بهتر، کمک می‌کند. غبارپاشی باید زمانی که نور بر روی گیاه نتابیده است، انجام شود. در غیر این صورت قطرات آب مانند ذره‌بین سطح برگ‌ها را می‌سوزاند. بهتر است از آب جوشیده سرد شده و هم دمای محیط برای این کار استفاده کنید. از دستگار بخار سرد، برای افزایش رطوبت هوای محیط نیز می‌توان کمک گرفت.گیاه نخل ماداگاسکار در هوای ساکن عملکرد خوبی نخواهد داشت. هوای محیط باید تهویه داشته باشد. با باز کردن پنجره‌ها یا روشن نمودن دستگاه تهویه می‌توان هوای تازه‌ای وارد خانه کرد.

خاک و کوددهی

خاک گیاه باید زهکشی خوبی داشته باشد تا آب اضافی را به سرعت از گلدان خارج کند.

برای تغذیه و کوددهی بهترین روش آبیاری گیاه با آب آکواریوم است. این روش از بسیاری از روش‌هاش شیمیایی بهتر است. اما برای استفاده از کودهای شیمیایی بهتر است از کودی استفاده کنید که به مرور زمان مواد غذایی را  آزاد کند. به خاطر داشته باشید که در فصل خواب گیاه ، کوددهی را نصف کنید.

تکثیر و پرورش

تکثیر گیاه نخل ماداگاسکار به سه روش کاشت بذر، قلمه زدن و کاشت پاجوش انجام می‌شود.

تکثیر با استفاده از بذر

روش کاشت نخل ماداگاسکار از طریق بذر نیاز به تجربه زیاد و امکانات اساسی است. این روش از تکثیر را به افراد مبتدی پیشنهاد نمی‌کنیم. اما در صورت کسب تجربه، می‌توانید بذر‌ها را از طریق فروشگاه‌های مجاز اینترنتی یا گلخانه‌های مجهز خریداری کنید. بذر‌ها را به مدت سه روز درون یخچال قرار دهید. سپس آن‌ها را درون یک لیوان با آب ولرم به مدت ۴۸ ساعت بگذارید تا خیس بخورد. در این مدت جهت جلوگیری از گندیدگی آب، سه مرتبه آب را تعویض کنید. پس از آن بذر‌ها را در بستر خاک مخصوص کاکتوس که با محلول قارچ کش ضد عفونی شده است، به صورت عمودی قرار دهید. قسمت نوک تیز بذر‌ها باید نزدیک به سطح خاک بستر باشند. پس از آن یک لایه نازک خاک پیت ماس را روی بذر‌ها بریزید. فاصله هر بذر از هم باید حدود ۳ تا ۵ سانتی‌متر باشد. روی بستر را با آب‌پاش (حاوی آب مقطر یا جوشیده سرد شده) مرطوب کنید. سپس بستر کشت را با نایلون شفاف کاملا بپوشانید تا جریان هوا به داخل نفوذ نکند. بستر کشت را در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد و با نور غیر مستقیم قرار دهید. هر چند روز یک مرتبه از رطوبت خاک مطمئن شوید. اگر سطح خاک دچار قارچ زدگی شده است با محلول کاربندازیوم بستر را آبپاشی کنید. عمل جوانه‌زنی ممکن است از ده روز تا ۶ ماه طول بکشد. به این نکته توجه کنید که پس از جوانه‌زنی، نایلون را به یک‌باره بر ندارید، هر سه روز یک مرتبه نایلون را کنار بزنید تا گیاه جوان هوای آزاد را تجربه کند. در این مدت مراقب قارچ‌های سطح خاک باشید. با رشد گیاه نخل ماداگاسکار می‌توان نایلون را برداشت.

تکثیر به روش قلمه زدن

این شیوه تکثیر مربوط به گیاهان مسن و بلند یا گیاهان دارای شاخه‌های منشعب است. برای قلمه زنی، ساقه‌های قوی و سالم را از گیاه مادر به طول ۱۰ تا ۲۰ سانتی‌متر جدا کنید. برگ‌های پایین قلمه را جز دو برگ انتهایی، جدا کنید. قلمه جدا شده را بین یک روزنامه، در دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد و در سایه برای ۴ تا ۶ روز قرار دهید تا محل جدا شدن آن کاملا خشک شود. بستر کاشت را با ترکیب شن و ماسه، خاک برگ یا خاک مخصوص کاکتوس مهیا کنید. برای ریشه‌دار شدن زودتر قلمه می‌توان از هورمون ریشه زا استفاده کرد. بعد از کاشت قلمه در بستر کشت، به مدت ۷ روز به گیاه آب ندهید و اجازه دهید با همان رطوبت اصلی خاک باقی بماند. اما در همان ابتدا سطح گلدان را با پلاستیک شفاف بپوشانید. روی پلاستیک را جهت تهویه هوا سوراخ کنید. بعد از ۷ روز سطح خاک را کمی با آبپاش مرطوب کنید. برای مرطوب کردن خاک، از آب جوشیده سرد شده استفاده کنید. معمولا بعد از یک تا دو ماه قلمه‌ها ریشه‌دار خواهند شد.

تکثیر با استفاده از پاجوش

 یکی از موثرترین و آسان‌ترین شیوه‌های تکثیر گیاه نخل ماداگاسکار، تکثیر با پاجوش است. این گیاهان با افزایش سن، در طول عمر سه تا پنج پاجوش در کنار ریشه‌هایشان می‌روید. با جدا کردن پاجوش‌ها در هنگام تعویض گلدان، می‌توان گیاهان جدیدی را خلق کرد. برای کاشت پاجوش‌ها، مانند قلمه، باید به مدت ۴ تا ۶ روز پاجوش را در بین روزنامه و در محیط سایه و خنک قرار داد تا قسمت جدا شدن آن خشک و پینه ببندد. برای کاشت از خاک نیمه سبک، زهکش و مخصوص استفاده کنید. همان ترکیب خاک ذکر شده برای کاشت مناسب است. برای ریشه‌دار شدن پاجوش، خاک را کمی مرطوب تا خشک نگه دارید. آبیاری زیاد برابر با له شدگی ساقه است. برای حفظ رطوبت خاک می‌توان با نایلون شفاف روی خاک را پوشاند. پاجوش‌ها را در محیط گرم با نور فیلتر شده ملایم قرار دهید. پس از ریشه‌زنی، پوشش روی خاک را بردارید. 

نکات مهم درباره نگهداری از این گیاه 

• نخل ماداگاسکار در محیط داخل منزل به ندرت گل می‌دهد. در صورت نگهداری از این گیاه زیبا در حیاط، اواخر بهار یا اوایل تابستان گل‌های سفید رنگ آن ظاهر خواهند شد. نگهداری از این گیاه در حیاط مستلزم گرمای هوا و رطوبت بالا است.
• هرس گیاه نخل ماداگاسکار شامل قطع شاخ و برگ های خشک شده و بیش از حد بلند شده آن است. این امر امکان رشد برگ های جدید را برای گیاه فراهم خواهد کرد.
• گیاه نخل ماداگاسکار بعد از بالغ شدن نیازمند انتقال به گلدانی بزرگ تر خواهد بود و این امر همچنین امکان بهره مندی از خاکی تازه و سرشار از مواد مغذی مورد نیاز رشد این گیاه را فراهم می ‎کند . نکته مهم در این زمینه این است که هنگام انتقال این گیاه به گلدان جدید ، مراقبت باشید تا به ریشه های گیاه آسیبی وارد نشود . پس از انتقال گیاه به گلدان جدید آن را آبیاری کرده و پس از گذشت 3 الی 4 هفته آن را کوددهی کنید.

مشکلات و بیماری های این گیاه

علت سیاه شدن نوک برگ های نخل ماداگاسکار 

• اصلی ترین عامل سیاه شدن نوک برگ ها بخصوص برگ های جدید نخل ماداگاسکار کمبود نور است، بهتر است گیاه را به مکانی پرنورتر منتقل کنید، قرار دادن به یکباره در مقابل تابش شدید نور خورشید بخصوص در تابستان میتواند باعث سوختگی برگها و سوختگی نوک ساقه نخل ماداگاسکار شود. در صورت کمبود نور غیر از سیاه شدن نوک برگ‌ها اندازه برگ‌ها هم کوچک می‌مانند. دلیل دیگر سیاه شدن نوک برگهای نخل ماداگاسکار می‌تواند پوسیدگی ریشه در اثر آبیاری زیاد باشد، نخل ماداگاسکار به آبیاری کمی نیاز دارد که در ادامه نحوه آبیاری صحیح گل نخل ماداگاسکار توضیح داده خواهد شد. در صورت مشاهده این حالت(سیاه شدن نوک برگ ها) به غیر از افزایش نور، آبیاری را کم کرده و ریشه، برگ و ساقه گیاه را قارچکشی کنید.

زرد شدن برگ‌ها

• جابه‌جایی، آبیاری زیاد، خاک فشرده و هوای سرد علت این عارضه است. البته بیماری‌های قارچی ممکن است باعث زرد شدن برگ‌ها شود. زرد شدن و ریزش تعدادی از برگ‌ها در فصل پاییز و زمستان عادی است. در فصول سرد سال گیاه را به محیط پر نور و گرم منزل انتقال دهید.

نرمی یا سیاه شدن تنه نخل ماداگاسکار

• دلیل آن پوسیدگی ساقه و ریشه بر اثر آبیاری زیاد، سرمای هوا و محیط تاریک است. برخی مواقع خاک سطحی خشک است، اما خاک کف گلدان حالت باتلاقی دارد. از باز بودن سوراخ تخلیه آب اضافی در ته گلدان مطمئن شوید.

علت رشد نکردن گیاه نخل ماداگاسکار

• کوددهی نامناسب، خاک نامناسب، نور کم، هوای بسته، آبیاری نامنظم، هوای سرد و کوچک بودن گلدان از مهمترین علت‌های عدم رشد نخل ماداگاسکار است.

علت خشک شدن و افتادن برگ‌های گیاه

• خشک شدن برگ‌های نخل ماداگاسکار و افتادن پیاپی، به دلیل خشکی زیاد یا آب کم است. هر زمان سطح خاک کاملا خشک شد، اقدام به آبیاری کنید.

 آفات

• کنه ها و لارو های مگس سفید معمولا گیاه نخل ماداگاسکار را مورد حمله قرار می‎ دهند. این آفات با ایجاد لکه های قرمز بر روی برگ های گیاه شناسایی می ‎شوند. استفاده از حشره کش های غیر سمی و قارچ کش ها به شکل اسپری به از بین رفتن این آفات کمک خواهد کرد و همچنین استفاده از محلول آب و صابون نیز روش موثر برای از بین بردن این آفات است.

سخن آخر