گیاه ساعتی
گل ساعتی با نام علمی Passiflora caerulea و نام انگلیسیpassion flower گیاهی با ساقه های بالا رونده و جزو گیاهان دارویی و زینتی بسیار زیباست.این گیاه دارای چندین گونه است که همگی از خانواده Passifloraceae هستند. نام‌های دیگر گل پیچ ساعتی در زبان فارسی عبارتند از انگور شور و انگور آلویی. گل ساعتی و همچنین در زبان فارسی اصیل آن را پَنگانو می نامیدند که اشاره به کلمه پنگان دارد، پنگان به معنای ساعت است. جزء گیاهان همیشه سبز چند ساله است و بیشتر در کشور های برزیل، قسمت های بومی کشور پاراگوئه و در قسمت شمالی کشور آرژانتین یافت می شود در ماه های گرم و نسبتا گرم مثل تابستان و پاییز گل ساعتی، گل دهی دارد. این گل ها شهد فراوان و معطر هستند. گیاه گل ساعتی به واسطه گل‌های زیبایش شهرت دارد. رنگ های این گل، ارغوانی و صورتی است. گل ساعتی دارای برگ های‌بیضی شکل متصل بهم و شامل ۵ تقسیم کامل است. گل های آن درشت و به‌شکل‌ساعت است. رنگ گل ها قرمز، ارغوانی، آبی و بنفش می‌باشد. ساقه آن چون به‌درختان مجاور می‌پیچد و بالا می‌رود. از این رو آن را پیچ ساعتی زیر می‌نامند. میوه ی این گیاه نیز سبز و زرد رنگ است. در بخش‌های مختلف این گیاه همچون گل، میوه و برگ ها مواد و ترکیبات شیمیایی متفاوتی وجود دارند که خاصیت دارویی دارند.
شرایط نگهداری از گیاه ساعتی
نور
گل پیچ ساعتی گیاهی گرما دوست است و به آفتاب و گرمای زیادی نیاز دارد. گل ساعتی رونده باید در روز بین 4تا6 ساعت را در معرض آفتاب و نور مستقیم باشد. نور مستقیمی که به گل می تابد در هنگام صبح بهتر از نور مستقیم در عصر است.
اگر گیاه در سایه باشد گلدهی آن دچار افت می‌شود و همچنین ترکیبات دارویی موجود در گیاه هم کاهش می‌یابند و رشد رویشی گیاه بیشتر می شود. با توجه به نور دوست بودنِ گیاه، حتی در نواحی ای که آب و هوا برای رشد و پرورش گیاه مساعد است بر روی دیوارهای جنوبی خانه ها رشد می‌کند. اگر گیاه یک تابستان گرم را پشت سر بگذارد میوه نیز خواهد داد در غیر این صورت احتمال میوه دادن گیاه ضعیف خواهد بود.
آبیاری
گیاه، در مراحل مختلف رشد خود نباید کم آبی ببیند. چون علاوه بر رشد گیاه، گلدهی آن نیز تا حدود زیادی به آب کافی نیاز دارد. ولی در زمستان باید صبر کنید تا خاک خشک شود بعد آن را آبیاری کنید. زیرا آبیاری زیاد در زمستان، یکی از دلایل از بین رفتن ریشه ها و خشک شدن گیاه خواهد بود. پس باید به نحوه آبیاری با توجه به فصل دقت کنید.
دما و رطوبت
پس در اقلیم‌های آفتابی و نیمه آفتابی، بیشتر رشد می‌کند و دماهای نزدیک یا زیر صفر را تحمل نمی‌کند. با گرم شدن هوا شاهد رویش ساقه‌های جدید از سطح خاک بوده‌اید. همچنین به عنوان گیاهی بهتر است که در طی فصل سرما دمای محیط نگهداری گیاه را بیش از ۱۰ درجه سانتی‌گراد و در حد ۱۲ الی ۱۸ درجه سانتی‌گراد نگه داشت. در طی فصل گرما نیز میزان تحمل این گیاه بستگی به میزان محافظت آن از اشعه مستقیم آفتاب دارد. اگر در طی تابستان و در اواسط روز گیاه در مکانی سایه باشد می‌تواند دما را به راحتی تا ۳۵ درجه نیز تحمل کند. توجه داشته بشید که بهترین میزان گلدهی این گیاه زمانی صورت می‌گیرد که دما ۲۰-۲۵ درجه سانتی‌گراد باشد اما در صورت نگهداری مناسب از این گیاه نیز در طی فصل گرما، گلدهی کم و بیش ادامه می‌یابد.
خاک و کوددهی
خاک مناسب برای رشد گل پیچ ساعتی، می‌تواند هر نوع خاکی باشد از جمله: خاک معمولی باغچه یا مخلوطی از ماسه، پیت ماس و خاک معمولی. ولی در هر صورت، بهتر است خاک زهکشی مناسبی داشته باشد. از نظر اسیدیته نیز گل پیچ ساعتی، بیشتر تمایل به خاک‌هایی دارد که در دامنه اسیدی ضعیف تا قلیایی ضعیف باشند.
در زمان فصل رشد می توان دو ماه یک بار کود دهی این گیاه را انجام داد و بهتر است از کودی استفاده کنید که کامل باشد مثل کود سه بیست.
تکثیر و پرورش
به دو روش کاشتِ بذر یا کاشت قلمه، می‌توان گل ساعتی را تکثیر کرد و در هر دو روش باید اوایل بهار، اقدام شود.
تکثیر با قلمه
گفته می‌شود که تکثیر گل ساعتی با قلمه بسیار آسان و جزو روش های رایج تکثیر این گیاه است؛ برای این کار شاخه‌های جوان گیاه را ببرید و برگ‌های اضافه آن‌ها را جدا کنید. نیاز نیست ساقه‌هایی که به عنوان قلمه از گیاه مادر جدا می‌کنید زیاد طویل باشند. و طول حدود ۱۰ سانتی‌متر برای هر قلمه کافی خواهد بود. بهتر است قبل از کاشت برای ریشه‌دار شدن بهتر و سریع‌تر قلمه‌های گل ساعتی، انتهای قلمه ها را به پودرهای هورمونی مخصوصِ ریشه زایی آغشته کنید. سپس قلمه‌ها را در گلدان هایی با خاک مناسب و حاوی کمپوست بکارید. روی گلدان‌ها را هم باید با یک پلاستیک شفاف بپوشانید و ریشه دار شدن قلمه ها حدود یک ماه طول می‌کشد. در این مدت باید پلاستیک را روی گلدان ها نگه دارید. اگر از پودرهای محرک ریشه زایی استفاده نشود ریشه دار شدن ممکن است ۳ ماه طول بکشد. دمای گلدان ها نیز باید در حدود ۱۸ درجه باشد. و برای آبیاری گلدان‌ها هم بهتر است تا زمانی که قلمه‌ها ریشه‌دار نشده اند از آب پاش استفاده کنید. بعد از رشد قلمه‌ها باید در عین حال که از آبیاری بی رویه خود داری می‌کنید مانع از کم آب شدن خاک گلدان و گیاه شوید.
تکثیر با بذر
برای تکثیر گل ساعتی با استفاده از بذر، باید از بذرهایی استفاده کنید که در حدود ۶ ماه در دماهای صفر تا ۵ درجه انبارداری شده اند. در غیر این صورت، بذر ها قدرت جوانه زنی نخواهند داشت. سرما قدرت و درصد جوانه زنی بذر ها را افزایش می‌دهد و اهمیت زیادی در این موضوع خواهد داشت. پس اگر تمایل به کاشت بذر گل ساعتی دارید بهتر است بذر آماده آن را خریداری کنید. توجه کنید که به دلیل محکم بودن غلاف بیرونی بذر ها، قبل از کاشت آن ها باید آن‌ها را به مدت یک شبانه روز در آب بخیسانید و بعد از آن در خاک مناسب آن‌ها را بکارید.
فاصله کاشت بذرها نیز بهتر است بین دو الی ۶ سانتی‌متر باشد. و نباید زیاد بذرها را متراکم و در عمق خاک بکارید چون با این کار درصد جوانه زنی بذرها کاهش خواهد یافت. بعد از جوانه زنی بذرها و رسیدن به یک ارتفاع مطلوب می‌توانید آن‌ها را از بستر اولیه کاشت خارج کنید. و به صورت مجزا در گلدان‌های جدا از هم بکارید تا فضا و خاک بیشتری برای رشد هر گیاه را برای آن فراهم کنید.
نکته مهم درباره نگهدری از گیاه ساعتی
چون گیاه ساعتی یک گیاه رونده است ، برای اینکه به شکل دلخواه درآید باید آن را هرس کنید. در غیر این صورت بخش زیادی از فضای داخلی را اشغال خواهد کرد. هرس کردن گل پیچ ساعتی، برای این گیاه مفید خواهد بود.
آفات و بیماری های گیاه ساعتی
- در برخی موارد برگ‌های گیاه ریز باقی می‌مانند. این مورد نیز یکی از علایمی است که خبر از نیاز به تقویت بیشتر خاک با کودهای مایع دارد.
- اگر بر روی برگ های گل ساعتی لکه های پنبه ای شکل وجود دارد یا بخش هایی از برگ فرمی چسبناک پیدا کرده، گیاه شما مورد هجوم آفات قرار گرفته است و باید آن را به شکل دوره ای سمپاشی کنید تا در رشد و گلدهی اش اختلالی ایجاد نشود.
- یکی از آفات پیچک ساعتی، قارچی موسوم به «بوتری تیس» است. که برای مبارزه با آن باید گیاه را به یک مکان گرم‌تر انتقال دهید و به علاوه از سم قارچ کش استفاده کنید.
سخن آخر
با توجه به توضیحات بالا، گیاه گل ساعتی پیشنهادی مناسب برای آپارتمان‌های پرنور می‌باشد.گیاه ساعتی نیاز نوری نسبتا زیادی دارد. اگر محیط زندگی و یا کاری شما دارای نور زیاد است این گیاه به شما پیشنهاد می شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.